Veitur annast uppbyggingu og rekstur fráveitu í þéttbýli í Reykjavík, á Akranesi og í Borgarbyggð. Frárennsli frá Kópavogi, Mosfellsbæ og Seltjarnarnesi auk hluta Garðabæjar er hreinsað í hreinsistöðvum við Ánanaust og Klettagarða, alls frá um 60% þjóðarinnar.

Á safnsvæði Veitna hafa íbúar og atvinnulíf haft aðgang að veitukerfi og skólphreinsun í samræmi við reglur en fyrirtækið hefur fengið undanþágu frá meginreglunni um skólphreinsun gegn því að vakta viðtakann fyrir mögulegum neikvæðum áhrifum, sjá umfjöllun að neðan um gæði sjávar. Veitur hafa tekið ákvörðun um að ráðast í fjárfestingar og aðgerðir til að skólphreinsun sé a.m.k. í samræmi við skilgreiningu reglugerða á eins þreps hreinsun.

Langtímamarkmið Veitna er að strendur verði ávallt hreinar enda eru fjörur gjarnan skilgreindar sem útivistarsvæði í aðalskipulagi sveitarfélaga. Losun óhreinsaðs skólps um yfirfallsútrásir er þó órjúfanlegur hluti þess fráveitukerfis sem byggt hefur verið upp á liðnum áratugum. Svo mun verða um næstu framtíð meðan blöndu skólps og ofanvatns er veitt um safn- og flutningskerfi fráveitunnar, það á við um 28% af kerfinu.

Dæmi um aðgerðir til að nálgast fyrrnefnda framtíðarsýn og hafa gengið vel eru markviss lekaleit, breytt verklag í viðhaldi dælustöðva og umfangsmiklar fjárfestingar í lagnakerfinu til að beina ofanvatni frá skólpkerfinu, svo sem við Hlemm, Vesturgötu, Tryggvagötu, Suðurgötu, Laugalæk og Bústaðaveg í Reykjavík, Suðurgötu og Háholt á Akranesi og Borgarbraut í Borgarnesi. Þetta verkefni er í forgangi hjá fráveitunni. Breytt verklag undanfarin ár hefur aukið rekstraröryggi og í auknum mæli hefur verið unnt að sinna viðhaldi án þess að stöðva rekstur og losa óhreinsað skólp í sjó.  Þar með talið eru tilraunir með að nota aðfluttan dælubúnað meðan viðhaldi er sinnt í stórum dælustöðvum. Þessar aðgerðir stuðla að bættu vinnuumhverfi og öryggi starfsfólks. Unnið er að langtímaáætlunum um fulla aðgreiningu óviðkomandi vatns frá skólpkerfinu. Árið 2022 lauk vinnu á svæðum í Gufunesvogi og Kringlumýri  og eru vel á veg komin á svæðum í Sogamýri. Vinna er hafin á Miðvogslækjarsvæði á Akranesi.

Gæði sjávar

Umhverfisvöktun viðtaka fór fram sumarið 2022 við meginútrásir hreinsistöðva Veitna úti fyrir Sundunum við Reykjavík og í Hofsvík við Kjalarnes. Ræktaðir voru kræklingar við útrásirnar til að rannsaka afdrif þeirra og til að afla sýna úr mjúkvef til efnagreininga. Auk þess voru tekin vatnssýni úr sjónum við útrásirnar. Með þessu má meta hvort losun hreinsaðs skólps valdi mælanlegum áhrifum í sjónum, og ef svo er, í hve miklu mæli. Niðurstöður fyrir árið 2022 gefa ekki vísbendingar um skaðleg áhrif losunarinnar á þá þætti sem mældir eru, sjá viðauka um viðtakarannsóknir.

Veitur tóku ekki örverusýni við strendur eða á þynningarsvæðum við Reykjavík eins og undan farin ár þar sem starfsleyfiskröfur kveða aðeins á um slíka sýnatöku á fjögurra ára fresti. Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur hefur aftur á móti vaktað örverufræðileg gæði strandsjávar Reykjavíkur og Kjalarness mánaðarlega, frá apríl fram í október. Meðfram strandlengjunni reyndust  95% af sýnunum vera undir viðmiðunarmörkum um saurkólígerla sem þýðir mjög lítil saurmengun. 99% af sýnunum voru undir viðmiðunarmörkum um saurkokka. Árið 2022 réðust Veitur í viðbótar sýnatökur, frá maí fram í desember, við strendur Akraness og Borgarness. Á Akranesi reyndust 85% af sýnunum vera undir viðmiðunarmörkum um saurkólígerla og 96% af sýnunum undir viðmiðunarmörkum um saurkokka. Í Borgarnesi reyndust 96% sýnanna vera undir viðmiðunarmörkum um saurkólígerla og 97% af sýnunum undir viðmiðunarmörkum saurkokka, sjá viðauka.

Örverustyrkur í grennd við útrásir frá lífrænu hreinsistöðvum Veitna á Vesturlandi hefur mælst yfir mörkum sem skilgreind eru starfsleyfi undanfarin ár. Tafir hafa orðið á umbótaverkefni vegna þessa.

Allar niðurstöður sýnataka og -greininga fráveitu Veitna má sjá í árlegum yfirlitsskýrslum sýnatöku og mælinga sem aðgengilegar eru á vef Veitna.

Blágrænar ofanvatnslausnir

Veitur vinna áfram að innleiðingu blágrænna ofanvatnslausna í samvinnu við sveitarfélög til að hægja á rennsli regnvatns af götum, vegum og öðrum svæðum ofan í fráveitukerfið og draga úr líkum á losun um yfirföll í fráveitukerfinu. Íbúar og fyrirtæki hafa sýnt aukinn áhuga á að hefta afrennsli af lóðum með þessum lausnum.

Ábyrg neysla og bætt nýting fráveituúrgangs

Veitur hafa ítrekað hvatt fólk til að nota salernin ekki sem ruslafötur þar sem sótthreinsi- og blautklútar ásamt öðru rusli veldur álagi á búnað og umhverfið. Fráveitan vinnur að nýsköpunarverkefnum til að undirbúa endurnýtingu á fráveituúrgangi eins og sandi, seyru, fitu og ristarúrgangi enda er urðun og þar með sóun þessara verðmæta tímaskekkja, sjá umfjöllun í kafla U7 um umhverfisstarfsemi.